Son günlerde kamuoyunun en çok tartıştığı konuların başında hiç kuşkusuz enflasyon olgusu gelmektedir. Her gün gelen zamlar ve bu zamların yakın zamanda bitmeyecek gibi durması insanların alım gücüne ve ekonomiye güvenine darbe vurmaktadır. Enflasyonun sorumlusu kimdir diye sorulduğunda ise birbirinden farklı cevaplar alabiliriz. Kimi market kanallarına suç atıyor kimileri ise üreticilere. Bu işin fırsata dönüştüğünü ve şirketlerin maliyet artmamasına karşın yüksek zamlarla çıkarcılık yaptığını düşünenlerin sayısı ise bir hayli yüksek.
Her ürün grubuna etki eden maliyet unsurları birbirinden farklılık gösterir. Metal fabrikası ile limon satan bir marketin maliyetleri ayrıdır lakin çokça ortak özellik taşımaktadır. Bunların başında ulaşım maliyetleri gelmektedir. Pandemiden sonra artan taleple yükselen, Ukrayna – Rusya savaşı ile birlikte zirve yapan petrol fiyatları lojistik maliyetlerinin artmasına sebep olmuştur. Ayrıca Eylül ayından itibaren sanayiye gelen doğalgaz ve elektrik zamları da enerji maliyetleri yönünden etki etmiştir. Bu maliyetlerin dışında TL’nin değer kaybı ham madde maliyetlerini neredeyse iki katına çıkartmıştır. Hükümetin faizi düşük tutup kredi ile ekonomiyi rahatlatma politikası ters tepmiş, dolar artmasına rağmen bankadan alınan faizler düşmemiş tersine yükselmiştir. Maliyet artışlarının yanında; asgari ücrete gelen zam enflasyonun talep yönünde de artışa sebep olmuştur. Ülkemizde yaşanan ekonomik bozulmaların yanında küresel düzeyde bozulan tedarik zincirleri enflasyonun bütün dünyada artmasına yol açmış ve ülkemizdeki enflasyonun yükselmesine sebep olmuştur.
Özetle, zamların sorumlusu zamları yapan şirketler değil her alanda artan maliyetlerdir. Devlet kurumlarının yüzde 50’den fazla zam yaptığı, asgari ücretin yüzde 50 oranında arttığı bir dönemde firmaların kar güdüsünü bırakıp indirime gitmesi tatlı ama gerçekleşmesi bir o kadar imkânsız bir hayaldir.
Bu eksende fiyatların düşmesinin yolu maliyetlerin azalmasıyla mümkün olabilir.
Yapılan KDV indirimleri maliyet düşüşü için doğru yollardan bir tanesi olmakla birlikte tek başına bir anlam ifade etmemektedir. USD-TL dengesinin kurulması, devletin özellikle tarım alanında sübvansiyonlar yoluyla çiftçiye destek vermesi büyük bir önem arz etmektedir. Bununla birlikte, Rusya-Ukrayna savaşının sona yaklaşma belirtileri küresel ekonomi açısından pozitif beklentilere yol açmaktadır. Pandeminin gündemin ilk sıralarından kalktığı günümüzde savaşın etkilerinin azalması üretimde artışlara yol açabilir.
